ارزیابی برخی از ژنوتیپ‌های گردو در غرب ایران براساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی میوه و نشانگر مولکولی RAPD

گردوی ایرانی (Juglans regia L.) متعلق به خانوادة گردوسانان (Juglandaceae) و یکی از مهم‌ترین محصولات خشکبار در ایران است. در پژوهش حاضر، برخی ژنوتیپ‌های جمع‌آوری‌شدة گردو از مناطق مختلف غرب ایران براساس ویژگی‌های میوه و نشانگر مولکولی RAPD ارزیابی شدند. بررسی حاضر در قالب دو آزمایش جداگانه انجام شد که در آزمایش اول، توانمندی ژنتیکی 119 ژنوتیپ گردو براساس 29 ویژگی مربوط به دانه و مغز ارزیابی شد. نتایج اولیة ارزیابی ویژگی‌های مورفولوژیک میوه نشان دادند تنوع زیادی در برخی از صفات مانند شکل میوه، ضخامت پوستة سخت، قطر دانه و جدا‌شدن لپه از دانه در ژنوتیپ‌های بررسی‌شده وجود دارد و وزن دانه از 7 تا 8/19 گرم متغیر بود. در آزمایش دوم، تنوع ژنتیکی بین 50 ژنوتیپ گردوی انتخابی با 13 نشانگر RAPD بررسی شد. درمجموع، 84 آلل از 13 مکان RAPD تکثیر شد و اندازة آلل در محدودة 140 تا 2500 جفت باز متغیر بود. تعداد آلل‌های مشاهده‌شده برای هر مکان در دامنة 4 (OPA-18 و OPA-13) تا 11 آلل (OPA-09) با میانگین 46/6 آلل متغیر بود. شاخص اطلاعاتی شانون (I) برای مکان OPA-09، زیاد (20/3) و برای مکان OPA-18، کمترین مقدار (7/0) بود و میانگین آن بین همة مکان‌های RAPD، 66/1 ثبت شد. دامنة ضریب تشابه ژنتیکی جاکارد میان ژنوتیپ‌ها از 08/0 تا 79/0 متغیر بود. تجزیة خوشه‌ای با روش UPGMA براساس داده‌های RAPD، خویشاوندی ژنتیکی زیادی را بین ژنوتیپ‌ها نشان داد و در فاصلة ژنتیکی 46/، به 5 گروه اصلی تقسیم شدند. نتایج کلی نشان دادند برخی از این ژنوتیپ‌ها صفات مطلوبی دارند که می‌توانند منابع ژنتیکی باارزشی برای اصلاح گردو باشند.